"...czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę..."

 poniedziałek, 28 listopada 2011 0:31

      Kiedy Gustav Mahler pisał IX Symfonię, która nie miała się wcale nazywać "dziewiąta", miał już zdiagnozowaną nieuleczalną w owych czasach chorobę serca. Prawykonania swojego dzieła nie dożył. Ale wierzył, że nadejdzie czas, gdy jego dzieła zostaną docenione. Wierzył w nieśmiertelność swojej twórczości. Dzisiaj przez niektórych Mahler jest uznawany za jednego z największych - obok Beethovena - symfoników. 

       IX Symfonia, interpretowana jest jako wielki motyw pożegnania, przemijania i śmierci. Schorowany, nierozumiany przez współczesnych artysta tworzy nieśmiertlene dzieło wbrew wszelkim przeciwnościom i wbrew nadziei. Contra spem spero. Wierząc, że jego czasy jeszcze nadejdą,  ze świadomością odchodzenia  z tego świata opatruje rękopis adnotacją Lebewohl (Pożegnanie). Czteroczęściowe monumentalne dzieło, w zależności od ustalonego przez dyrygenta tempa, może trwać od 75 do 85 minut. Ze światem nie można żeganć się w pośpiechu i byle jak. To akt najważniejszy w życiu, wymaga skupienia.

       Część czwarta to swoista elegia, pożegnanie – w ostatnich minutach symfonii można wręcz dostrzec odwzorowanie fizjologicznego zapadania w sen, odrętwienia, pogrążania się w niebyt, co realizowane jest poprzez konsekwentną redukcję poziomu dynamicznego i wprowadzanie coraz dłuższych pauz w dyskursie muzycznym -pisze Ryszard D. Golianek. Jest ona utrzymana w tonacji Des-dur i emocjonalnie przypomina mój ulubiony Nokturn Des-dur Chopina.

       To nie jest najlepsze nagranie i nie najlepszy technicznie film.  Z drugiej strony jest to najdoskonalsza interpretacja, jaką można sobie wyobrazić. Ani przez moment nie widać orkiestry.  Muzyka wypływa spod palców dyrygenta,  z jego twarzy, spod zamkniętych powiek - rzecz nie do opisania. To trzeba zobaczyć.

Ja mistrz wyciągam dłonie!

Wyciągam aż w niebiosa i kładę me dłonie

Na gwiazdach jak na szklannych harmoniki kręgach.

To nagłym, to wolnym ruchem

Kręcę gwiazdy moim duchem.

Milijon tonów płynie; w tonów milijonie

Każdy ton ja dobyłem, wiem o każdym tonie;

Zgadzam je, dzielę i łączę,

I w tęczę, i w akordy, i we strofy plączę,

Rozlewam je we dźwiękach i w błyskawic wstęgach.

(...) Pieśń to wielka, pieśń - tworzenie.

Taka pieśń jest siła, dzielność,

Taka pieśń jest nieśmiertelność!

Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,

Cóż Ty większego mogłeś zrobić - Boże?

                                         

  (Adam Mickiewicz, Dziadów część III, Wielka Improwizacja)

Mahler, IX Symfonia - Leonard Bernstein