Oksytania

czwartek, 24 lutego 2011 20:41

      Oksytania - kraina średniowiecznych trubadurów, twórców poezji, autorów pieśni chwytających za serce, władców słowa w języku prowansalskim (oksytańskim, lenga d`oc). Zasięg języka oksytańskiego obejmuje tereny we współczesnej Francji, Hiszpanii, Włoch i Monako, które razem określić można jako Oksytanię. Krainę równie mityczną, jak Atlantydę. Na szczęście z kultury Oksytanii pozostało do dziś wiele śladów.

 Oksytania

     Sam język oksytański również nie jest taki jednolity, dzieli się na dialekty w różnym stopniu podobne, ale i odmienne.

mapa dialektów oksytańskich

     Jednakże chyba częściej używa się nazwy "jezyk prowansalski", a szkoda, bo "oksytański" brzmi tak tajemniczo. Stwarza atmosferę zaglądania w sferę dla niewtajemniczonych niezrozumiałą. Tak jak i poezja trubadurów pozostaje wciąż nieodgadnioną tajemnicą początków europejskiej poezji. Bo czy ktoś wie i pamięta, że zjawisko rymu pojawiło się właśnie tam, w oksytańskiej poezji? Świetny język średniowiecznej poezji po okresie rozkwitu w XII i XIII wieku zaczął tracić na znaczeniu po krucjacie przeciwko albigensom, aby zaniknąć - przynajmniej w formie literackiej - w wieku XV.

     Czy dziś istnieje jeszcze Oksytania?   Trzeba jej szukać na starych zakurzonych mapach. Podobnie jak i piękna twórczości trubadurów,  pieśni w języku prowansalskim, w który w XIX wieku próbował na nowo tchnąć poetycki geniusz Frederick Mistral (Nagroda Nobla 1904):

     - Magali, jeśli umrzeć masz,

        po twoim pogrzebie

     w cmentarną ziemię zmienię się,

        przylgnę do ciebie!

                          ("Magali" z poematu "Mireio", tłum. Cz. Jastrzębiec-Kozłowski)

Dopiero to desperackie wyznanie przekonało Magali do miłości syna ubogiego koszykarza i wręcza mu pierścionek. Jednakże historia nie kończy się szczęśliwie, ponieważ ojciec dziewczyny nie zgadza się na ślub. Magali ucieka i po długiej wyczerpującej wędrówce umiera przed ołtarzem wiejskiego kościoła. 

     Mistral na podobieństwo antycznego Homera opisał w starodawnym języku historię trwalszą niż kamienne zamki i spiżowe tarcze, która stała się inspiracją dla innych artystów.  Charles Gounod na kanwie poematu Mireio, z którego pochodzi pieśń o Magali, napisał operę pod tym samym tytułem.