Mądrość suficka

czwartek, 14 kwietnia 2011 12:04

     Książka służy do czerpania z niej wiedzy,

     ale można jej również użyć jako poduszki.

Zagłębiając się w Drogę sufich Idriesa Shaha, nie wiedziałam, czego się spodziewać. O sufizmie nie wiedziałam nic, poza luźnym skojarzeniem z tańczącymi derwiszami. Teraz zaś wiem, że skojarzenie jest całkowicie błędne, choć pewne odłamy i szkoły sufickie stosują muzykę i taniec jako technikę pobudzania umysłu.  

     Czytając nie można uciec od nasuwających się analogii z filozofią, medytacją, mistycyzmem różnych wyznań, kierunkami myślowymi, kulturowymi. Jak twierdzi Shah, jest to naturalne, gdyż sufizm oddziaływał wyraźnie i mocno na wszelkie doktryny i kultury. Właściwie jest obecny wszędzie: w średniowiecznym rycerstwie, w mistycyzmie św. Jana od Krzyża i św. Teresy z Avila, w filozofii Rogera Bacona, w literaturze szwajcarskiej (Wilhelm Tell) w twórczości Szekspira, Andersena, Chaucera, Dantego, w buddyzmie zen. Razi nieco taka przesada. Jesli w myśli sufickiej Przejdź z czasu i przestrzeni do bezczasowosci i bezprzestrzenności. To są twoje korzenie znajduję analogię do wiersza Norwida Pielgrzym, to czy oznacza to, że Norwid znał sufizm i z niego czerpał? Nie sądzę.

      Lektura Drogi sufich uwierdza raczej w przekonaniu, że techniki mistyczne i poszukiwanie Drogi są pewnym uniwersalnym archetypem ludzkich poszukiwań duchowych w każdej kulturze, pod każdą szerokością geograficzną. A podobieństwa do mistycyzmu chrześcijańskiego, do kontemplacji typu zen czy taoizmu (Tao również znaczy droga) wynikają z przyjęcia podobnej postawy poznawczej, która uznaje, że nie rozum i nie logika jest jedyną i najdoskonalszą drogą poznania tego, co nieuchwytne, czyli Tajemnicy.

     Jeszcze inne podobieństwo zachodzące między sufizmem a innymi doktrynami opartymi na technikach kontempolacyjnych jest relacja mistrz - uczeń. Tutaj nacisk jest duży a zarazem luźny, bo z jednej strony uczeń potrzebuje mistrza, a z drugiej mistrz jest potrzebny tu i teraz, w danym momencie, a nie zawsze i niekoniecznie cały czas ten sam. Niektórzy nigdy nie dostąpią zaszczytu być uczniem, ponieważ prawdziwą kwintesenscję można przekazać tylko wybranym, jak mówi Hafiz, jeden z cytowanych w książce nauczycieli sufizmu.

     Gdyby czytać zamieszczone przez Shaha fragmenty nauczania sufich dosłownie,  okazałyby się pełne sprzeczności i niezgodności. Język mistyków nigdy jednak nie jest dosłowny, w żadnej religii. Pełno tu metafor, przypowieści, paraboli, paradoksów, które mają za cel poruszyć zaskorupiałymi w stereotypach umysłami.

     Wyodrębniłam rodzaje pouczeń:

1. Analogiczne do znanych skądinąd uniwersalnych myśli, sentencji, przysłów:

Działanie nie jest działaniem bez właściwego czasu, miejsca, właściwych ludzi.

W czasie na bezczynność - bezczynność. W czasie na towarzyskość - towarzyskość. W miejscu na działanie - działanie.W czasie i miejscu na cokolwiek - cokolwiek.

     Oba wyimki brzmią jak z Księgi Koheleta Wszystko ma swój czas...

Z kolei Zasypiaj z myślą o śmierci i budź się z przekonaniem, że nie pożyjesz długo  naturalnie kojarzy się ze średniwoiecznym memento mori.

     2. Aktualne i bardzo współczesne spostrzeżenia, które można zadedykować nam współczesnym, np:

Niewiara też jest religią, która posiada swój system dogmatów.

Niższe kalsy społęczne to te, które tuczą się w imię religii.

Kto słucha wulgarnych słów, staje się wspólnikiem wypowiadającego je człowieka.

Wielkoduszny jest ten, kto postępuje sprawiedliwie, nie oczekując dla siebie sprawiedliwości.

Ps. Dalszą część wcięło, dopiszę następnym razem.