Polskie dziedzictwo światowe

     W 2018 roku krakowskie szopkarstwo zostało wpisane na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości prowadzoną przez UNESCO. To, co od XIX wieku było lokalną atrakcją, krakowsko-polską bożonarodzeniową tradycją, oficjalnie zyskało wymiar uniwersalnego dziedzictwa zasługującego na szczególną ochronę. Krakowskie szopki konkursowe co roku oglądać można od grudnia do lutego na wystawie organizowanej przez Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Konkurs organizowany od 1937 roku na początku grudnia gromadzi szopki i ich twórców wokół pomnika Adama Mickiewicza na Rynku, następnie obraduje kapituła konkursowa przydzielając nagrody w kilku kategoriach, a same szopki w okresie świątecznym prezentowane są na wystawach i w różnych punktach miasta. Obecnie przyznawane są nagrody w kategoriach uwzględniających wielkość szopek: szopka duża powyżej 120 cm, szopka średnia 70 -120 cm, szopka mała 15 - 70 cm oraz miniaturaowa poniżej 15 cm. Ponadto są kategorie wiekowe dziecięce i młodzieżowe. Odrębną kategorią są także szopki rodzinne.
    Punktem odniesienia dla jurorów jest tak zwana szopka matka, czyli jedyne zachowane dzieło Michała Ezenekiera, który ustalił kanon budowy szopki jako wielopoziomowej konstrukcji z charakterystycznymi elementami architektury Krakowa, żłóbkiem, postaciami ewangelicznymi i legendarnymi. Współczesne szopki nawiązują do pierwowzoru, ale rozwijane są z uwaględnieniem techniki. W dawnych szopkach postacie były kukiełkowymi lalkami, kórymi można było poruszać jak w teatrze. Współcześnie figurki poruszane są mechanicznie, kręcą się na platformach zasilanych elektrycznie, wprowadza się elektryczne oświetlenie wnętrza, legendarny smok wawelski często działa na baterie wysuwając się z krwawo świecącymi oczami z ciemnej podwawelskiej jamy. Z jednej strony oglądać można duże skomplikowane wieżowe konstrukcje, misternie ozdabiane detale architektoniczne, z drugiej obok tradycyjnych postaci żłóbkowych wprowadzane są postacie historyczne bądź ze współczesności, a nawet scenki obyczajowe.
     Tegoroczna wystawa szopek prezentowana w Celestacie na ul. Lubicz zawiera i te najlepsze nagrodzone prace, i te nienagrodozne, ale niezywkłe. Urzekła mnie na przykład pomysłowością szopka nawiązująca do jubileuszu powstania AGH. W krąg postaci okołożłóbkowych zostały wpisane osoby związane z uczelnią, mające swoje naukowe atrybuty, jakieś lunety, cyrkle czy coś w tym stylu. W konstrukcji szopka nawiązuje i do architektury Krakowa, ale i do gmachu uczelni. Mnie się pomysł konstruktora podobał, chociaż szopka nie została nagrodzona. Nagrody przyznawane są według ustalonych stałych kryteriów i prawdę mówiąc jurorzy nie mają łatwego zadania.

I nagroda w kategorii szopka duża
oraz detal z najniższego piętra - kareta z krakowskiego Rynku

I nagroda w kategorii szopka mała

III nagroda w kategorii szopka duża oraz detal z tej szopki - żłóbek:

II nagroda w kategorii szopka mała

 I nagroda w kategorii szopka mała

III nagroda w kategorii szopka rodzinna

Szopka największa, wysokość co najmniej dwa metry z dużymi lalkami to typowa szopka jasełkowa do przedstawień.

Szopki małe

Szopka miniaturowa w obwarzanku

Jeszcze jeden detal - grający anioł