Literatura i architektura z muzyką w tle

     Szłam sobie powoli z nadzieją na spotkanie. Wystarczyło zwolnić i od razu zrobiło się bardziej niż zwykle poetycko, literacko i świątecznie. Sama byłam zaskoczona, że jeden prosty spacer, bez szczególnych zamierzeń turystycznych, tyle dostarczył wrażeń. Minimalny ruch uliczny nie rozparszał, niczego nie zasłaniał i nie zagłuszał. Gdy się wyrusza w trasę, trzeba mieć przewodnika. Znalazł się szybko, zaraz za Bramą Grodzką - Andrzej Kot, zmarły w 2015 roku grafik, twórca exlibrisów i grafik o kociej naturze. Sam o sobie mówił "Kot? Zwierzę ogoniaste, czasami kanciaste" lub "Kot psot z Lublina to takie zwierzę, mieszka na Grodzkiej, a mnoży się na papierze". Grafiki Kota i jego dowcipna autocharakterystyka znalazła swoje stałe miejsce na Grodzkiej 17, gdzie artysta mieszkał. Sgraffito upamiętniające najbardziej dowcipnego lubelskiego "kota" odsłonięto w 2017 roku.

A więc idźmy kocimi ścieżkami poezji i sztuki. Poetyckość zapraszała pod swoje skrzydła w Zaczarowanej Dorożce, która widać jeździ po różnych polskich miastach, tylko trzeba mieć uszy wyczulone na delikatny stukot końskich kopyt.

Dorożka wiezie w odległe czasy, dawniejsze niż tomik Zielonego Konstantego i jego Srebrnej Natalii, bo tuż niedaleko w bliskim sąsiedztwie, na Grodzkiej 7 tablica informująca, że tu właśnie "w tym domu w dniu 20 kwietnia 1807 r. urodził się Wincenty Pol, autor PIEŚNI O ZIEMI NASZEJ".

Zaczyna się spacer w przeszłość. Jak na zawołanie widać starodawne przejście, podobno to najwęża ulica w mieście: ulica Ku Farze. Przez kilka wieków była zamurowana i dopiero w połowie XX wieku przejście zostało odkryte i przywrócone. To tutaj kręcono sceny do filmu "Czarne chmury".

Nadal idziemy w przeszłość. Tym razem w czasy renesansu. Od samego Biernata z Lublina począwszy, którego popiersie na "kamienicy literatów" widnieje obok Jana Kochanowskiego, Sebastiana Klonowica i wspomnianego wyżej Wincentego Pola. Czterech poetów związanych z Lublinem patronuje Rynkowi Starego Miasta z fasady kamienicy nr 2, niegdyś należącej do teścia Klonowica, toteż w tradycji często była nazywana kamienicą Klonowica. 

Prawdopodobnie tutaj zmarł nagle Jan Kochanowski podczas ostatniego pobytu w Lublinie, dokąd udał się, aby interweniować u króla Stefana Batorego w sprawie ukarania winnych śmierci szwagra Jakuba Podlodowskiego zamordowanego w Turcji, dokąd został wysłany przez tegoż Stefana Batorego. Istnieje kilka sprzecznych relacji mówiących o miejscu śmierci Kochanowskiego, jedna z nich  wspomina o tejże kamienicy, aczkolwiek  fasadowym sgraffito ze scenami z życia Jana z Czarnolasu i jego całą postacią poszczycić się może kamienica przy Rynku nr 19.

Nieopodal brzmi w uszach skrzypcowa nuta. Nic dziwnego, Rynek 17 z dumą ogłasza, że tu właśnie urodził się Henryk Wieniawski. XVI-wieczna kamienica po wielu skomplikowanych kolejach losu w 1834 roku została kupiona przez Tadeusza Wieniawskiego, ojca późniejszych kompozytorów Henryka i  Józefa. 

Lublin gra Wieniawskim w wielu miejscach. Nic dziwnego, że jego postać zaprasza także do Filharmonii Lubelskiej. Ale to będzie mój ostatni przystanek.

Tak, tak, przyznaję - to był punkt docelowy mojego spaceru. Ale nie uprzedzajmy wypadków ;-) Jestem nadal na Rynku Starego Miasta, w którego zimową ciszę napływają stłumiony gwar i dziwnie pomieszane melodie. Z jednej strony z Restauracji Armeńskiej muzyka gór Kaukazu, a z drugiej klezmerska nuta z żydowskiej Mandragory. Jak na zawołanie pojawia się przed oczami okrągły kuszący kształt pryzpominający płytę. Szyld sklepu z winylami pod jakże wdzięcznym hasłem "Święty spokój" :-)

Idąc jak najbardziej spokojnym spacerkiem podziwiałam wciąż wiszące nad starymi ulicami "betlejemskie" gwiazdy nanizane na rozciągnięte od ściany do ściany liny. Zaiste "kocie" pomysły:-)

 

        Czas opuścić Stare Miasto, za Bramą Krakowską towarzyszy mi przez chwilę południowy hejnał z balkonu Ratusza. Deptak szeroko otwiera się na przedziwną podróż po mapie tradycji mieszającej się z nowoczesnością. Jeszcze jeden literacki przystanek -  Krakowskie Przedmieście 38 - miejsce urodzenia Andrzeja Struga. Kolejny lubelski pisarz. Za wiele o jego życiorysie nie wiem, ale "Pokolenie Marka Świdy" czytałam. 

       Uciekam od nowoczesnych elewacji banków i fastfoodowych jadłodajni. Natomiast urzekają tęsknotą za czasem "przeszłym niezapomianym" wnętrza Sklepu Cynamonowego, Starej Mydlarni, Zielarni, Dobranocki i benedyktyńskich specjałów z sześciu kontynentów (chociaż nie wiem, czemu benedyktyńskie, skoro sklep jest w budynku należącym do franciszkanów). Tutaj kupuję ciemną pitną czekoladę Cortez w puszce do samodzielnego przyrządzania w domu. Mijam ślady tzw. lubelskiej secesji. Napisano już parę książek na ten temat, mogę więc z niejakim rozeznaniem podziwiać wymyślne stiukowe ornamenty, pionowe kolumienki, ozdobne fryzy i attyki w stylu polskiego renesansu wieńczące kamienice - pomysł lubelskich architektów na utrzymanie narodowego charakteru architektonicznego. Na prześledzenie lubelskiej secesji potrzeba odrębnej marszruty, toteż bliżej przyglądam się tylko kamienicy łączącej w oryginalną całość elementy secesyjne, Art Nouveau i ducha młodopolskiej chłopomanii - Krakowskie Przedmieście 57.

     Wiem, że niewiele tu widać, ale na najwyższej kondygnacji z prawej strony na rogu i symetrycznie po lewej za trzecim oknem są postacie męska (z prawej) i kobieca (z lewej) ubrane w stroje ludowe. Kamienica powstała w latach 1909 - 1911, w okresie najbardziej ożywionej działalności architektonicznej wprowadzającej nowe secesyjne trendy. Z jednej strony mamy tu właściwe dla tego stylu ornamenty roślinne, pionizujące pilastry na najwyższej kondygnacji, z drugiej zaś osłaniająca dach attyka w stylu renesansowym. Niemniej nawet ona ma cechy Art Nouveau w formie głów zwierzęcych podobnych do lwów, z ktorych pysków wysuwają się girlandy form roślinnych. Kamienica jest czteropiętrowa, więc trudno z poziomu chodnika dojrzeć szczegóły, ale postacie w strojach ludowych rzucają się w oczy i prowokują do skojarzeń. Obecnie budynek wpisany jest do rejestru zabytków.

    Stąd już tylko kilka kroków w gości do Henryka Wieniawskiego w Lubelskiej Filharmonii, ale czego tam słuchałam, napiszę gdzie indziej :-)