To jest wieczność

     Krótkie oktostychy zachwycają prostotą formy i języka rozpiętego między barokowym vanitas, romantycznym przenikaniem światów, Leśmianowską dotykalnością nieistnienia i kulturowo-filozoficznym kodem erudyty. Oktostychy, ale nie te Iwaszkiewicza, niesamowicie klasycznie zwarte w formie i treści. Także ośmiowersowe, zgodnie z nadrzędną zasadą organizacyjną, ale jakże świeże i żywe mimo wszechobecnej tamtyki śmierci. Paradoksalnie gdyby nie śmierć, nie byłoby życia:

Ile listków, a każdy powraca na wiosnę
I ja też tu listkami pośmiertnie wyrosnę

      Motyw powtórnego istnienia w innej fizycznej formie, w innym wcieleniu powtarza się tu wielokrotnie i nie dotyczy tylko człowieka. Kot marzy, żeby kiedyś wyrosnąć jako stokrotka. Dziwne sny Słowackiego, który się zastanawia, czy odżyje jako kos, czy raczej pnący groszek.
Obok zaś

Leży upiór - świeci jemu zimna gwiazda
W jego dłoniach czarne osy mają gniazda

Czasem nawet nie wiadomo czyje szczątki leżą, poeta może się tylko domyślać korzystając z wiedzy historycznej o losach kresowego pogranicza:

Tu moskiewska tam tatarska leży szczęka
Ciężko tutaj pracowała polska ręka

Nawet anonimowa czyjaś czaszka przysłużyć się może życiu:

... zaledwie wczoraj była pochowana
Wchodzi tam żuk wędrownik i mysz zabłąkana

Zajrzeli w oczodoły - krew spływa po ścianie
Ale może się komuś nada na mieszkanie

Tak się przydać pośmiertnie - to wypadek miły (,,,)

Bo nie ma śmierci ostatecznej, po śmierci toczy się życie a "z trumny zmarłej kochanki wychodzi kochanek".  Świat zawieszony pomiędzy bytem a niebytem: poczucie niepewności istnienia zaprząta puste czaszki, kwitnące pokrzywy i pasikoniki. Świat płacze, bo umiera wciąż, ale tak do końca "nie wie - jest martwy czy żywy".  I chociaż obrazy rozkładu, popiołu, a nawet oczekiwania martwego ciała na spalenie raz po raz oswajają czytelnika z nieuchronnością śmierci, na plan pierwszy w całym cyklu wysuwa się tęsknota do życia jako istnienia dla samego istnienia właściwego dla przyrody, jak w przepięknym oktostychu z mottem zaczerpniętym z Mickiewicza : "Uciec z duszą na listek..."

Być jak wysoka trawa z niekoszonej łąki
Jej źrenicą zobaczyć w błękicie skowronki

Być jak w zielonych liściach zielone ślimaki
I stamtąd dawać światu niewyraźne znaki

Jak czerwone jesienne jarzębiny grona
Jak tamta tu istnienia niewidzialna strona

Jesienią małe jeże karmić w nocy z ręki
Przyczepić się do życia jak bluszcz do sosenki

       Zauroczyły mnie utwory, których inspirację stanowiła muzyka. Poeta ujawnia te isnpiracje w tytułach i dokładniej nawet omawia w przypisach. Być może jeszcze jeden to przykład pierwotnej symbiozy poezji i muzyki. Nie ma sensu poszukiwać dosłownego przełożenia wartości muzycznych na poetyckie frazy, ale nie sposób nie dostrzec, że zachodzi tutaj ekwiwalentność emocji przez sztukę wywoływanych. Nawet więcej, wspólny kod kulturowy, w którym na równych prawach koegzystuje erudycyjna wiedza o tradycji i kulturze, z których się wywodzimy, oraz wspólne doświadczenia i przeżycia estetyczne. Tylko taki totalny odbiór daje szansę na intymny dialog pomiędzy czytelnikiem a autorem.

Mefisto walc

Ale kiedy nadejdzie ostatnia godzina!
Znów ten łopot! - diabelska krąży peleryna

Białe iskry spod ostróg spod podkówek lecą
W ciemności kocie oczy diabolicznie świecą

Mefisto walc! Witaj śmierci ale żegnaj smutku
Wprzód szybko potem wolniej całkiem powolutku

Życie gaśnie jak w nocy wystrzelona raca
Ciemność tańczy w ciemności ciemność się obraca

Przypis autora: Są cztery Mephisto waltzes Franza Liszta - lub może należałoby mówić o czterech fortepianowych wersjach tego samego pomysłu; ostatnia, nr 4, króciutka, to tylko niecałe trzy minuty.




       Patronują temu tomikowi klasyczne wzory poetyckie, topos dance macabre, motywy vanitas, brakowy turpizm, romantyczne czucie i wiara oraz Leśmianowski Znikomek; wśród inspiracji pojawiają się Piazzola, Liszt, Mozart, Haydn i Arriaga; poszczególne wiersze łączą się w konstelacjach z Nietzscheańskim "Wiecznym powrotem", japońskim smokiem, wachlarzem panny Mallarme, "Diabelskim marszem triumfalnym" Strawińskiego i tajemniczą śmiercią Skriabina oraz z kotem Filemonem. A najbardziej przemawia przez zebrane tu wiersze sama wieczność: wieczność życia i wieczność poezji.

Jarosław Marek Rymkiewicz: Metempsychoza. Druga księga oktostychów. Eviva L`Arte 2017. Warszawa.